Terug naar overzicht
26 juli 2017

Het nieuwe erfrecht anno 2017

De hervorming van het erfrecht is afgelopen donderdag 20 juli definitief goedgekeurd door het Parlement. Met deze fundamentele hervorming wordt ons erfrecht aangepast aan de huidige samenleving en aan de gezinnen van vandaag. Mensen zullen meer vrijheid krijgen om te beslissen wat ze met hun erfenis willen doen.

De wet moet nog gepubliceerd worden, maar wij hebben de inhoud uit goede bron vernomen.

Graag willen wij u in dit artikel reeds een overzicht geven van de belangrijkste wijzigingen voor de praktijk, voornamelijk (1) de uitbreiding van het beschikbaar deel (2) de vastklikmogelijkheid van de waarde op datum van de schenking (3) de mogelijkheid tot het sluiten van bindende erfovereenkomsten.

DE WIJZIGING VAN DE ERFRECHTELIJKE RESERVE

De erfrechtelijke reserve

De reserve is het deel van de erfenis dat door de wet voorbehouden wordt ten voordele van de “reservataire erfgenamen”, in voorkomend geval de ouders, de langstlevende echtgenote/wettelijke samenwoner en de kinderen. Men kan vrij beschikken over het overige deel van de nalatenschap, het zogenaamde “beschikbaar deel”.

De wettelijke reserve van kinderen vermindert

In het huidige erfrecht is de omvang van de reserve afhankelijk van het aantal kinderen dat de erflater heeft.

In de nieuwe wet wordt de reserve van de kinderen in alle gevallen verminderd tot de helft van de nalatenschap, ongeacht het aantal kinderen. Ouders zullen hun kinderen dus niet volledig kunnen onterven, maar zij zullen wel steeds vrij over de helft van hun nalatenschap kunnen beschikken, waardoor een regeling op maat van de persoonlijke gezinssituatie meer mogelijk wordt.

Afschaffing reserve ouders – onderhoudsvordering

Indien de erflater geen kinderen nalaat, bepaalt het huidige recht een voorbehouden erfdeel voor bloedverwanten in opgaande lijn. De reserve van de ouders wordt in de nieuwe wet echter opgeheven en vervangen door een onderhoudsvordering ten laste van de kinderen indien de ouders zorgbehoevend zijn. In dat geval kunnen de ouders een (weliswaar begrensde) onderhoudsvordering eisen.

Vervanging van de reserve in natura door een reserve in waarde

De erflater kan tijdens zijn of haar leven uiteraard schenkingen doen. Indien na het overlijden blijkt dat deze schenkingen het beschikbaar deel hebben overschreden en hierdoor de reserve werd aangetast, dan kunnen de reservataire erfgenamen die niet hun minimumerfdeel hebben ontvangen een soort compensatie eisen. Zij kunnen dan “inkorting” vragen van deze schenkingen. Onder het huidige recht moeten de geschonken goederen in principe in natura naar de nalatenschap terugkeren. Omdat dit voor veel moeilijkheden en rechtsonzekerheid zorgt, voorziet de nieuwe wet dat de reservataire erfgenamen voortaan enkel de waarde kunnen opeisen van de schenkingen die hun reserve aantasten. Zij kunnen niet de geschonken goederen zelf in natura terugvorderen. De begiftigde moet dan de waarde van de schenking vergoeden via bijvoorbeeld een betaling in geld, maar mag het geschonken goed zelf behouden.

DE WIJZIGING VAN DE REGELS MET BETREKKING TOT DE INBRENG VAN DE GIFTEN

Inbreng in waarde

Elke erfgenaam heeft recht op een gelijk erfdeel. Daarom is iedere erfgenaam verplicht om inbreng te doen van wat hij als voorschot op erfenis – als schenking of bij testament – van de overledene heeft ontvangen. De inbreng waarborgt de gelijkheid onder de erfgenamen, die door de gift werd verbroken.

De nieuwe wet bepaalt dat de inbreng van zowel roerende als onroerende giften in principe dient te gebeuren op basis van de intrinsieke waarde van de geschonken goederen op datum van de schenking, geïndexeerd tot de dag van het overlijden van de schenker.

Wettelijk vermoeden van inbreng 

Indien de erflater tijdens zijn of haar leven aan een van zijn kinderen schenkt, dan wordt vandaag vermoed dat de erflater aan het einde van de rit toch elk kind gelijk wilt behandelen en dat de begiftigde een inbreng zal moeten doen na overlijden van de erflater. Indien hij één of meerdere van zijn kinderen toch meer wil geven, dan moet schenker uitdrukkelijk vermelden dat hij schenkt buiten deel, met vrijstelling van inbreng.

De nieuwe wetgeving gaat er voortaan echter van uit dat, indien de erflater tijdens zijn of haar leven schenkt aan een andere erfgenaam, de erflater die erfgenaam wel degelijk wilt bevoordelen. Bijgevolg wordt vermoed dat hij vrijgesteld is van inbreng. Indien dat niet het geval is, dan zal de erflater uitdrukkelijk moeten vermelden dat het gaat om een schenking als voorschot op de erfenis.

De mogelijkheid tot erfovereenkomsten 

Het is in de huidige regelgeving in principe verboden om een overeenkomst te sluiten over een nog niet opengevallen nalatenschap.

Een belangrijke vernieuwing betreft de invoering van een globale erfovereenkomst tussen de ouders en hun erfgenamen in rechte neerdalende lijn. De globale erfovereenkomst biedt ouders de mogelijkheid om reeds vóór hun overlijden samen met hun (stief)kinderen op bindende wijze de toewijzing en verdeling van hun nalatenschap te regelen. Belangrijk is dat alle vermoedelijke erfgenamen in rechte neerdalende lijn bij de overeenkomst worden betrokken en met de overeenkomst akkoord gaan. Voorts moeten alle vroegere en huidige schenkingen en voordelen waarmee rekening wordt gehouden vermeld worden in de globale erfovereenkomst, waardoor partijen bevestigen dat er een zeker evenwicht bestaat tussen alle vermoedelijke erfgenamen. Deze hervorming creëert de mogelijkheid om een regeling op maat van de concrete gezinssituatie te treffen en vermijdt conflicten tussen de kinderen na het overlijden van de ouders.

Daarnaast voorziet de nieuwe regeling de mogelijkheid tot het afsluiten van drie “punctuele” erfovereenkomsten over bepaalde specifieke onderdelen van een toekomstige nalatenschap:

  • Inzake inbreng;
  • Inzake inkorting;
  • Een overeenkomst onder bezwarende titel betreffende een deel van de nalatenschap (beding van aanwas).

Bij wijze van punctuele erfovereenkomst zal men in de toekomst onder andere een akkoord kunnen sluiten omtrent de waardering van de later bij het overlijden van de schenker in te brengen schenkingen. Onder het huidige recht kon de waarde enkel “vastgeklikt” worden op datum van de schenking bij de schenking van aandelen van een familiale vennootschap. Onder de nieuwe regeling kan men in principe de waarde van alle schenkingen vastklikken op datum van de schenking. Het verschil in de nieuwe regeling is wel dat er geïndexeerd wordt vanaf de dag van de schenking tot op de dag van het overlijden, daar waar er onder het huidige erfrecht geen indexering is.

Men zal mits instemming van de erfgenamen ook elke schenking tot een finale familiale regeling kunnen maken, die dan geen voorwerp meer zal kunnen uitmaken van enige inbreng of inkorting.

Inwerkingtreding 

1. Eén jaar na publicatie

De nieuwe wet moet nog verschijnen in het Belgisch Staatsblad. Dat zal waarschijnlijk gebeuren midden of eind augustus. De wet bepaalt dat het merendeel van de nieuwe regels pas één jaar na de publicatie in het Belgisch Staatsblad in werking zal treden. Dat zal bijgevolg pas augustus 2018 zijn.

2. Overgangsmaatregelen – “opt-out”

Er werden ook zogenaamde overgangsmaatregelen opgenomen in de hervorming. Wie reeds schenkingen heeft gedaan of een testament heeft opgesteld, heeft één jaar vanaf de publicatie in het Belgisch Staatsblad om te bepalen of hij onder de oude regels wil blijven vallen (“opt-out”). Dit doet u via een verklaring bij de notaris, die zal worden geregistreerd in een centraal register. Opgelet: het is een alles-of-niets-verhaal. Het is niet mogelijk om voor de ene schenking de oude regels te handhaven en om een andere schenking toch onder de nieuwe regels te laten vallen. Het is bovendien enkel een opt-out: indien u niets onderneemt, zal u na één jaar automatisch onder het nieuwe erfrecht vallen.

Conclusie over de hervorming van het erfrecht

Wij kunnen deze hervorming enkel maar toejuichen. Voor de burgers betekent dit meer keuzevrijheid over hun nalatenschap gekoppeld aan de mogelijkheid om vooraf reeds bepaalde bindende afspraken op maat te maken, wat voor de nodige rust kan zorgen in vele families.

De uitbreiding van het beschikbaar deel is uiteraard positief, maar misschien eerder gewoon een maatschappelijke evolutie. Belangrijk voor de praktijk zijn de mogelijkheid om familiale erfovereenkomsten op te maken en de uitbreiding van de vastklikmogelijkheid van de waarde op datum van de schenking, waar dit vroeger alleen mogelijk was voor de aandelen van familiale vennootschappen.

Wij brengen u onmiddellijk op de hoogte van zodra de publicatie in het Belgisch Staatsblad een feit is en de termijn van één jaar begint te lopen, waarbinnen u eventueel actie moet nemen.

Wij willen graag met u bespreken welke impact dit nieuwe erfrecht heeft op uw eerdere planning en welke acties u best onderneemt om deze oude planningen veilig te stellen. Vooral vroegere planningen met schenkingen (bijvoorbeeld van aandelen van familiale vennootschappen) moeten grondig doorgesproken worden. U kan hiervoor steeds een van onze Vermogensarchitecten contacteren.

Publicatiedatum: 27 juli 2017

Nieuwsbrief

Wij zijn er om u op zowel fiscaal, financieel als juridisch vlak professioneel te adviseren. Blijf op de hoogte en schrijf u in op onze nieuwsbrief.
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
BTW: BE 428.179.774
© Van Havermaet Family Office 2024

Wij maken gebruik van cookies of gelijkaardige technologieën (bv. pixels of sociale media plug-ins) om o.a. uw gebruikservaring op onze website zo optimaal mogelijk te maken. Daarnaast wensen wij analyserende en marketing cookies te gebruiken om uw websitebezoek persoonlijker te maken, gerichte advertenties naar u te verzenden en om ons meer inzicht te geven in uw gebruik van onze website.

Gaat u ermee akkoord dat we cookies gebruiken voor een optimale websitebeleving, opdat wij onze website kunnen verbeteren en om u te kunnen verrassen met advertenties? Bevestig dan met "OK".

Wenst u daarentegen specifieke voorkeuren in te stellen voor verschillende soorten cookies? Dat kan via onze cookie policy. Wenst u meer uitleg over ons gebruik van cookies of hoe u cookies kan verwijderen? Lees dan onze cookie policy.