Vlabel bijt in het zand – minder naheffing op geschonken familiale vennootschap die kapitaal vermindert

Wie aandelen van een familiale vennootschap schenkt of legateert, kan genieten van een fiscaal gunstregime. Hierbij gelden evenwel een aantal voorwaarden. De sanctie bij niet-naleving is het verlies van het gunstregime en een naheffing van de normaal verschuldigde schenk-of erfbelasting. De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) hanteerde een opvallende berekeningswijze voor deze naheffing maar wordt nu teruggefloten door het hof van beroep te Gent. We illustreren de arresten van 6 juni 2023 aan de hand van een fictief cijfervoorbeeld van Arthur die een deel van zijn aandelen schonk aan zijn kinderen.

Waarover gaat het?

Over een schenking of vererving van aandelen van een vennootschap betaalt u in principe schenkbelasting resp. erfbelasting.

Bij een schenking van roerende goederen bedraagt het tarief 3% of 7%, afhankelijk van de verwantschapsgraad tussen schenker en begiftigde. Bij een overlijden lopen de progressieve tarieven in de erfbelasting op tot 27% (in rechte lijn en tussen partners) of zelfs 55% (tussen broers en zussen).

Vlaanderen kent een gunstregime in het voordeel van de familiale vennootschap: aandelen van een familiale vennootschap kan u namelijk aan 0% schenkbelasting overdragen en een vererving is mogelijk aan een vlak tarief van 3% of 7%.

Dat dit gunsttarief bijzonder interessant is, illustreren we met volgend voorbeeld:

Arthur wenst 30% van de aandelen van zijn vennootschap te schenken aan zijn kinderen. De geschonken aandelen hebben een waarde van € 3.500.000. Indien deze vennootschap kwalificeert als familiale vennootschap bedraagt de schenkbelasting 0%. Indien de vennootschap niet zou kwalificeren, is er 3% schenkbelasting verschuldigd. In dat geval zou de schenkbelasting € 105.000 bedragen voor alle kinderen samen.

Voorwaarden gunstregime en sancties bij niet-naleving

Om in aanmerking te komen voor dit gunstregime, moet de vennootschap kwalificeren als een ‘familiale vennootschap’. Naast voorwaarden tot verkrijging van het gunstregime, gelden ook bepaalde continuïteitsvoorwaarden. Concreet betekent dit dat de vennootschap gedurende een ononderbroken periode van 3 jaar, te rekenen vanaf de datum van de authentieke schenkingsakte of overlijden, aan volgende voorwaarden moet voldoen:

1. Behoud van een activiteit;
2. Behoud van kapitaal (voor kapitaalloze vennootschappen mag het eigen vermogen gedurende drie jaar niet dalen, door uitkeringen of terugbetalingen, tot onder het bedrag van de inbrengen);
3. Behoud van een zetel in de Europese Economische Ruimte;
4. Opmaak en neerlegging van een (geconsolideerde) jaarrekening.

Wanneer u één van dze voorwaarden niet naleeft, zal de Vlaamse Belastingdienst de normaal verschuldigde schenkbelasting resp. erfbelasting naheffen.

‘Evenredige’ naheffing schenkbelasting in geval van kapitaalvermindering binnen de drie jaar

Ter verduidelijking nemen we opnieuw het voorbeeld van Arthur erbij. Het kapitaal in de vennootschap van Arthur daalde binnen de 3 jaar na de schenking van € 6.300.000 naar € 300.000 (vermindering met € 6.000.000 (=95,24%)).

In de arresten van 6 juni 2023 knelt het schoentje exact bij het miskennen van de tweede voorwaarde tot behoud van kapitaal, namelijk het doorvoeren van een kapitaalvermindering binnen voormelde termijn van 3 jaar. Het gevolg hiervan is dat schenkbelasting ‘evenredig’ verschuldigd is tegen de tarieven van schenkbelasting zonder toepassing van de vrijstelling, namelijk 3% in het voorbeeld van Arthur.

De fiscale betwisting houdt verband met de bewoording en interpretatie van ‘evenredige’ naheffing van de schenkbelasting. Wat bedoelt de decreetgever hier concreet mee?

Berekeningswijze en interpretatie Vlabel

De Vlaamse Belastingdienst houdt er zijn eigen interpretatie op na. Vlabel interpreteert ‘evenredig’ namelijk in die zin dat er nog slechts een vrijstelling van schenkbelasting behouden blijft voor 4,76% in het voorbeeld van Arthur. Dat is procentueel gezien immers het kapitaal dat in de vennootschap behouden bleef (€ 300.000 op € 6.300.000). Zo berekent Vlabel een naheffing aan een tarief van 3% op 95,24% van de waardering van de geschonken aandelen (€ 3.500.000). De na te heffen schenkbelasting zou in het voorbeeld van Arthur € 100.000 voor alle kinderen samen bedragen.

De belastingplichtigen (in ons voorbeeld dus de kinderen van Arthur) waren het echter oneens met deze interpretatie van Vlabel.

Hof van Beroep te Gent brengt duidelijkheid

Over deze materie bestond tegenstrijdige rechtspraak van de rechtbank van eerste aanleg. Het hof van beroep te Gent heeft in arresten van 6 juni 2023 echter duidelijk standpunt ingenomen. Het hof meent dat het decreet onduidelijk is en dat de bewoording ‘evenredig’ ruimte laat voor verscheidene interpretaties. Men moet bijgevolg ‘doel en geest’ van het decreet nagaan.

Volgens het hof is het duidelijk dat het decreet een behoud van activa in de vennootschap nastreeft, maar zonder dat dit absoluut noodzakelijk is. Hierbij is het verdedigbaar om een gedeelte van het actief uit de vennootschap te halen, zonder dat dit de continuïteit van de vennootschap in de weg staat. Uit niets blijkt immers dat de vennootschap na die kapitaalvermindering niet gewoon is kunnen blijven bestaan.

Hoe dan wel interpreteren?

Het hof brengt vervolgens duidelijkheid omtrent de interpretatie van ‘evenredig’. Enkel het nominale bedrag van de kapitaalvermindering is belastbaar. Het hof verduidelijkt hierbij overigens dat zijn interpretatie aansluit bij hetgeen Vlabel in het verleden zelf heeft opgenomen in Omzendbrieven en Beslissingen. Belastingplichtigen konden derhalve op basis van het vertrouwensbeginsel verwachten dat enkel het nominaal bedrag van de kapitaalvermindering zou worden belast.

Wat is het nominale bedrag?

Wat betekent nu het ‘nominale bedrag van de kapitaalvermindering’ in de praktijk en welke concrete gevolgen heeft dat op de naheffing van de schenkbelasting? We nemen er opnieuw het voorbeeld van Arthur bij.

De waardering van de geschonken aandelen van Arthur aan zijn kinderen bedroeg € 3.500.000. Het betrof 30% van de totale aandelen, waardoor de waardering van alle aandelen (100%) neerkomt op een totale waardering van € 11.666.667. Door de kapitaalvermindering werd € 6.000.000 daarvan uit de vennootschap gehaald. Volgens de uitspraak van het hof moet u wel degelijk die verhouding in aanmerking nemen om de verschuldigde erfbelasting ‘evenredig’ te berekenen. In casu komt dit neer op de volgende formule: € 3.500.000 x (€ 6.000.000 / € 11.666.667) x 3%. Volgens Vlabel moesten de kinderen in totaal € 100.000 schenkbelasting betalen. Volgens de interpretatie die het hof bevestigt, bedraagt dit slechts € 54.000. Dit is een verschil van € 46.000.

Conclusie

Wanneer u aandelen van een familiale vennootschap schenkt, kan u genieten van een fiscaal gunstregime van 0% schenkbelasting. Indien deze vennootschap vervolgens binnen 3 jaar een kapitaalvermindering doorvoert, is er een ‘evenredige’ naheffing verschuldigd aan 3%. Vlabel hanteerde hierbij een eigenaardige berekeningswijze, maar wordt nu teruggefloten door het hof van beroep te Gent. Wij merken evenwel op dat de Vlaamse Belastingdienst nog de mogelijkheid heeft om cassatieberoep aan te tekenen. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd!

Zit u met specifieke vragen hieromtrent? Aarzel niet ons te contacteren, onze experts staan steeds voor u klaar.

Natalie Vanderstappen

Lynn van Otten